Wat zijn de ontwikkelingen?
Vanuit dit programma voert de gemeente de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Jeugdwet en de Participatiewet uit. Hierbij heeft de gemeente de opgave om inwoners goede ondersteuning en zorg te bieden. De gemeente wil een beweging realiseren, waarbij hulp en ondersteuning integraal samen met het gezin wordt ingezet en die meer aansluit bij het gewone leven en bij de eigen kracht van inwoners. Dit noemen we de transformatie sociaal domein.
Hiervoor versterkt de gemeente de sociale structuren in de dorpen (de sociale basis, zie programma 6), voeren medewerkers van de dorpsteams gesprekken met inwoners en regelen ze integrale ondersteuning waar nodig. Op deze manier zorgt de gemeente ervoor dat de gevraagde ondersteuning beschikbaar, kwalitatief goed en direct inzetbaar is. Keuzevrijheid voor onze inwoners is daarbij belangrijk.
De gemeente geeft uitvoering aan de nota “Samen leven, samen doen! Herijking beleidskeuzen sociaal domein".
- Wettelijke ontwikkelingen
Aanpassingen Participatiewet
De Tweede Kamer heeft een voorstel tot wijziging van de Participatiewet aangenomen en dit voorstel ligt ter besluitvorming bij de Eerste Kamer. Wanneer dit voorstel wordt aangenomen treden per 1 januari 2023 nieuwe maatregelen in werking treden, waaronder:
- Verruiming van de bijverdiengrenzen.
- Afschaffing van de kostendelersnorm voor jongeren tot 27 jaar.
- 4-weken-zoektermijn voor jongeren tot 27 jaar gaat van verplichting naar mogelijkheid.
Het is nog niet bekend wat de (financiële) effecten voor de gemeente zijn.
Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein (Wams)
Het wetsvoorstel voor de Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein (Wams) wordt na de zomer ingediend bij de Tweede Kamer. Inwerkingtreding is naar verwachting 1 januari 2024. Met deze wet wordt een wettelijke grondslag gegeven voor de gegevensuitwisseling tussen partijen in het sociaal domein en aanpalende domeinen rondom complexer casussen.
Wijzigingen uitvoering Jeugdwet
Diverse ontwikkelingen vanuit het Rijk, maken dat de gemeente op het gebied van jeugdzorg steeds in beweging blijft, met als doel passende en tijdige hulp voor jeugdigen en gezinnen. Actueel is de Hervormingsagenda Jeugd (1) en het wetsvoorstel Wet verbetering beschikbaarheid zorg voor jeugdigen (2). Er is brede politieke consensus dat het stelsel zorginhoudelijk en organisatorisch moet worden verbeterd en houdbaar gemaakt. Daarbij staat één doel voorop, namelijk het creëren van een gezonde, kansrijke en veilige ontwikkeling voor alle kinderen en jongeren. Bij de uitwerking van de noodzakelijke hervormingen (1) van de zorg voor jeugd - samen met de partners - hanteren de bewindslieden vijf leidende principes:
1. Passende zorg is beschikbaar voor de meest kwetsbare kinderen en jongeren.
2. Versterken van de veerkracht van kinderen en gezinnen in hun normale dagelijkse leven.
3. Minder marktwerking, meer samenwerking en betere inkoop van zorg.
4. Verbetering kwaliteit en effectiviteit van jeugdzorg.
5. Jeugdzorg als effectieve samenwerkingspartner.
Het wetsvoorstel Wet verbetering beschikbaarheid zorg voor jeugdigen (2) stelt onder andere eisen aan de financiële bedrijfsvoering van jeugdhulpaanbieders en regionale samenwerking van gemeenten voor inkoop van jeugdzorg.
Aanvullend heeft het Rijk besloten tot een extra bezuiniging van €100 miljoen in 2024 oplopend tot €511 miljoen in 2026. Hoewel deze bezuinigingsopgave is doorgezet naar gemeenten heeft het kabinet besloten hiervoor de verantwoordelijkheid te nemen. Het is dus aan het Rijk om de aanvullende besparing in te vullen met maatregelen waarvoor het Rijk aan zet is en die niet in de weg staan van de Hervormingsagenda. In de meerjarenbegroting heeft de gemeente dit budgettair neutraal verwerkt door zowel rekening te houden met dalende baten als dalende uitgaven. Dit is volgens de afspraken die hierover landelijk zijn gemaakt.
- Regionale Samenwerking
Norm van Opdrachtgeverschap Jeugd
De Norm van Opdrachtgeverschap Jeugd omvat de regiovisie voor betere en passende hulp voor het kind: dichtbij, op tijd, afgestemd. De Norm van Opdrachtgeverschap kent een uitvoeringsagenda, waarbij de gemeente samenwerkt met de andere gemeenten in de regio Zuidoost Utrecht. Op de agenda staat onder andere het versterken van de werkwijze van de lokale teams en regie voeren bij onveilige gezinssituaties. Ook wordt er gewerkt aan een eenvoudiger en effectievere regionale samenwerkingsstructuur tussen onderwijs en jeugdhulp en aan het versterken van de aanpak voor thuiszitters.
Strategische Kaders Participatiewet
Voor de uitvoering van de Participatiewet stelt de gemeente binnen het samenwerkingsnetwerk Regio Zuidoost Utrecht (Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede en Zeist) nieuwe strategische kaders op.
Voorbereiding Beschermd wonen
Vanaf 2023 verschuift de verantwoordelijkheid voor inwoners die nu nog in beschermde woonvoorzieningen wonen van de centrumgemeente naar de regiogemeenten. De financiële middelen komen vanaf 2023 gefaseerd lokaal beschikbaar. Deze middelen worden met de herverdeling van het gemeentefonds die ingaat in 2023, over de gemeenten verdeeld. Op dit moment vindt in regionaal en bovenregionaal verband overleg plaats over deze fasering en de consequenties hiervan. Eind 2022 maken de gemeenten in U-16 verband financiële samenwerkingsafspraken hiervoor. Bij het opstellen van deze begroting was nog niet duidelijk hoeveel budget er beschikbaar komt voor deze taken.
Huishoudelijke Hulp
Binnen de regio Zuidoost Utrecht hebben de afzonderlijke gemeenten lokale overeenkomsten voor Wmo huishoudelijke hulp. Voor de Wmo-begeleiding heeft de gemeente in regionaal verband contracten afgesloten. Vanaf 2023 wil de gemeente ook de huishoudelijke hulp in regionaal verband gecontracteerd hebben. De gemeente beoogt hiermee meer grip te krijgen op deze vorm van ondersteuning en de kwaliteit te verhogen.
- Overige ontwikkelingen
Arbeidsmarkt zorg en dienstverlening
In het kader van continuïteit van zorg en dienstverlening vraagt de gemeente aandacht voor de ontwikkelingen op arbeidsmarkt. Op dit moment is deze zeer krap en dit zal in de toekomst nog erger worden. Het wordt ook voor zorgaanbieders steeds moeilijker om vacatures te vervullen. Dit heeft effecten op de zorg en dienstverlening voor inwoners: wachtlijsten ontstaan of andere vormen van overbruggingszorg zijn nodig. Op dit moment ziet de gemeente al knelpunten bij jeugdzorg, huishoudelijke hulp, leerlingenvervoer en de zorg in het algemeen.
Financiële problematiek
Door de hoge inflatie en stijgende energieprijzen raken steeds meer huishoudens financieel in de problemen. De gemeente verwacht in dat kader een hoger beroep op minimavoorzieningen en schuldhulpverlening.